نوحۀ پامنبری یکی از آیین های سننتی است که قبل از روضه خوانی اجرا می گردد. در بعضی مناطق یک نفر به عنوان تکخوان بر روی منبر نشسته و تعدادی نیز به عنوان جوابگو پای منبر می نشینند اما در بیشتر مناطق چند نفر به عنوان نوحه خوان اصلی گرد هم نشسته و تعدادی دیگر به همین شکل به عنوان جوابگو دایره وار نشسته و نوحه را اجرا می نمایند. مابقی مردم نیز همزمان با نوحه خوانان نوحه را زمزمه کرده و به سینه می زنند.

بیشتر اشعار این نوحه ها توسط شاعران و مداحان محلی منطقه سروده شده و توسط خود آنان نیز با الحان متنوعی اجرا گردیده است که تا کنون نیز به همین سبک ها خوانده میشود. این نوحه ها غنای موسیقیایی بالایی دارد که عده ای از موسیقی دانان آن را با موسیقی عثمانی (ترکیه امروزی) همانند می دانند.

لازم به یادآوری است که در مراسم سنتی این منطقه هر یک از شب و روزهای محرم به نام یکی از شهدا یا شخصیت ها یا وقایع مرتبط با جریان کربلا نام گذاری شهده است و در هر شب و روز برنامه هایی که اجرا می گردد ( نوحه و روضه) متناسب با آن می باشد:

-------------

روز اول: فرا رسیدن ماه محرم – حرکت کاروان اهل بیت علیهم السلام از مکه به مدینه
روز دوم: ورود به مکه و حرکت کاروان اهل بیت علیهم السلام از مکه به کربلا
روز سوم: شهادت مسلم بن عقیل (ع)
روز چهارم: شهادت طفلان مسلم (ع)
روز پنجم: ورود کاروان اهل بیت علیهم السلام به کربلا - فرزندان حضرت زینب سلام الله علیها
روز ششم: شهادت عبدالله بن حسن (ع) – شهادت حر ریاحی
روز هفتم: شهادت حضرت قاسم بن الحسن(ع)
روز هشتم: شهادت حضرت علی اکبر (ع)
روز نهم: تاسوعای حسینی شهادت حضرت ابالفضل العباس(ع)
شب عاشورا: حالات شب عاشورا و شهادت حضرت علی اصغر(ع)
روز عاشور: شهادت حضرت ابی عبدالله (ع)
روز یازدهم: شام غریبان و حرکت اهل بیت (ع) از کربلا

عَلَم گردانی یکی از آیین هایی است که در روز تاسوعا و از صبح با نوای چاوش خوانی آغاز می شود.  در این مراسم علم ( نمادی از علم حضرت ابالفضل العباس در کربلا که به شکل یک پرچم بلند با نمادی از دست آن حضرت در بالای آن ساخته می شود) با حضور عده ای از عزاداران و نوحه خوانان در محل گردانیده می شود و با ورود به هر خانه یک نوحه سینه زنی با صوت و نوای خاص در آنجا اجرا می کنند.

اهالی اعتقاد دارند که با ورود علم به منزل آنها منزلشان متبرک می گردد. این نوحه ها به عنوان نوحه سینه زنی خصوصا سینه زنی محافل زنانه هم استفاده می شود. در بین راه و از منزلی به منزل دیگر هم نوحه "علمدارم تو ای عباس" خوانده می شود.

لازم به ذکر است به دلیل اینکه در هر منزل جهت صرفه جویی در زمان فقط چند بیت نوحه خوانده می شود، لذا در این مجموعه هم برای هر نوحه فقط چند بیت از آن اشعار آورده شده است.

در سینه زنی سنتی بوشهر، سینه زن‌ها به صورت دایره‌ای حلقه‌ای را تشکیل می‌دهند و به صورت مواج و دایره‌ای به سینه زدن مشغول می‌شوند.

پیشخوان یا سرخوان مراسم نوحه خوانی را شروع می‌کند. در ابتدای مجلس خردسالان و جوانان و دست اندرکاران گرد پیشخوان در وسط محل برگزاری مراسم حلقه‌ای دایره شکل را تشکیل می‌دهند که به آن بر یا بر حیدری می‌گویند.

در مراسم سینه زنی عده‌ای مسئول تنظیم بر‌ها می‌باشند. سینه زن‌ها برای رعایت نظم و فاصله لازم با دست چپ قسمت راست کمر همدیگر را می‌گیرند و با دست راست سینه می‌زنند.

حلقه‌های سینه زنی رفته رفته بزرگتر می‌شود تا جایی که برای دیگر سینه زن‌ها به ترتیب بر‌های جدید ایجاد می‌شود.

سینه زن‌ها که همزمان و با جلو و عقب بردن پا‌ها برای دورخوردن بر سینه‌های خود می‌کوبیدند و با همسرایی در جواب نوحه‌ی پیشخوان او را همراهی می‌کنند. معمولا هنگام همخوانی سینه زده نمی‌شود.

پس از تشکیل چند دور و افزایش نسبی سینه زن ها، نوحه خوان اصلی کار خود را آغاز می‌کند.

نوحه خوان اصلی پس از اجرای چهار یا پنج نوحه مختلف زیرواحد، زمانی که ریتم سینه زنی و نوحه به اوج می‌رسد، پس از حدود ده تا دوازده ضربه سینه زنی با گفتن واحد، دستوری را برای سینه زن‌ها صادر می‌کند.

به پیروی دستور واحد فقط یکبار آن هم با جلو آوردن پا‌های راست به سینه زنی می‌پردازند. به این ترتیب ضربه‌های سینه زنی به نصف تقلیل می‌یابد. پس از واحد نوحه خوانی و سینه زنی به اوج می‌رسد و سینه زنان به ویژه ان‌هایی که در بر‌های داخلی دایره حضور دارند با هم دست‌ها را به سوی بالا دراز کرده و هنگام جلو آوردن پا‌ها با خم نمودن بدن محکم به سینه‌های خود می‌کوبند.

اشعار چاووشی را با نوای مخصوص در هنگام بدرقه يا در زمان استقبال از زايران عتبات یا مکه مکرمه خوانده می شود. همچنین در هنگام شروع نوحۀ سینه زنی، چاوش می خوانند

لالایی خوانی یکی از سنت های عزاداری ایام محرم و سالار شهیدان می باشد که در اصل مخصوص عزاداری شهادت طفل شش ماهه کربلا حضرت علی اصغر علیه السلام است که به صورت سنتی و با صوت مخصوص و یا هم به صورت لالایی محلی و معمولا در کنار گهواره ای که به صورت نمادین برای حضرت علی اصغر (ع) ساخته شده است، اجرا می گردد.

بیت خوانی در واقع اشعار تک بیتی هستند که در اصل به صورت سنتی مخصوص عروسی هستند و تک خوانی هم اجرا می شوند. اما در عزاداری ها خصوصا عزاداری جوانان و بخصوص عزاداری جوانان اهل بیت علیهم السلام در ایام محرم بیت خوانی با اشعار مخصوص و با صوت محزون تر و تقریبا متفاوت تری از بیت عروسی خصوصا قسمتی از شب احیای عاشورا اجرا می گردد.

مناجات نامه : در هنگام تشرف يك نفر به مكه معظمه مناجاتهايي را كه در سحرهاي ماه مبارك رمضان با صوت خاص خود خوانده مي‌شود ، به صوت چاووش مي‌خوانند. بنا براين آنچه در اين قسمت آورده‌شده‌است علاوه براينكه اشعار چاووشي است، قابل استفاده در سحرهاي ماه مبارك رمضان نيز مي‌باشد

برای دعوت مردم در محافل روضه خوانی، اشعاری را با نوایی خاص سر می دهند که به آن «ذکر» گفته می شود. "ذکرخوانی" حکم اعلام و فراخوانی همگانی و آغاز مراسم عزاداری و روضه خوانی را دارد. ذکر خوانی به صورت تکی یا جمع خوانی اجرا می گردد. گاهی نیز به صورت دو دسته اجرا می گردد که در آن یک دسته ذکر را شروع می کنند و دسته دیگر مصراع بعدی را جواب می دهند.

هنگام شروع روضه تا آماده شدن روضه خوان و رفتن ایشان بر روی منبر ابیاتی با صوتی حزین به صورت گروهی خوانده می شود که در بعضی جاها به آن "زمینه" گفته می شود:

بر خوان غم، چو عالمیان را صَلا زدند 

 اول صلا به سلسلۀ انبیا زدند

 البته در شب عاشورا و بعضی از ایام دیگر مانند اربعین حسینی روضه خوان پس از رفتن بر روی منبر و قبل از پیش خوانی ابیاتی از این شعر را با نوای مخصوص می خواند که مستمعین بیت اول را به صورت همخوانی جواب می دهند:

 حسینم تشنه لب با قلب محزون بیداد 

 به دشت کربلا غلتیده در خون بیداد

 اما در روز عاشورا قبل از اشعار بالا روضه خوان به صورت ایستاده بر روی منبر "واویلا" را می خواند و همزمان مستمعین نیز به صورت ایستاده و بر سر زنان با روضه خوان همخوانی کرده و جواب می دهند:

 واویلا صد واویلا واویلا واویلا آخی واویلا

در روضه خوانی سنّتی قبل از روضه ابتدا نوحۀ پامنبری خوانده می شود. بعد از آن جهت آماده سازی مجلس قبل از شروع روضه یک نفر اشعاری را متناسب و در رابطه با موضوع روضه به شکل مرثیه خوانی تحت عنوان "پیش خوانی" اجرا می نماید که در قدیم برای آماده سازی و آموزش و ترغیب جوانان و نوجوانان مستعد به روضه خوانی از آنها استفاده می شده است. ( در زمان های قدیم دوره آموزشی یک روضه خوان برای رسیدن به یک روضه خوان کامل به این ترتیب بوده است: اول پیش خوان، دوم مطلب خوان، سوم مقدمه خوان و در مرحله آخر روضه خوان کامل)

در بیشتر مناطق امروزه اشعار پیش خوانی توسط خود روضه خوان به عنوان مطلع روضه خوانده می شود.

روضه خوانی سنتی شامل بخش ها و قسمتهای مختلفی است، که در کنار خطابه (مطلب خوانی) متناسب با موضوع و زمان روضه می توان به مرثیه خوانی، جنگنامه و نوحه های سینه زنی اشاره کرد.